Echt blij dat dit boek nu is verschenen. Op 28 november mocht ik het eerste exemplaar aanbieden aan bisschop De Korte van Den Bosch. De geschiedenis van de fraters oftewel het verhaal van een missie van barmhartigheid.
Die missie begon toen een groepje mannen en vrouwen uit Tilburg en omgeving, onder leiding van hun pastoor, een paar projecten van armoedebestrijding opzette, onder meer een gasthuis, weeshuis, armenschool en school voor dove en blinde kinderen. Het was pionierswerk, dat met beperkte middelen, de nodige improvisatie en ondersteuning van welwillende burgers tot stand kwam. De kleine, lokale projecten van liefdadigheid sloegen aan en ontwikkelden zich steeds professioneler. Ze groeiden uit tot twee grote katholieke onderwijs- en zorgorganisaties, die zich over Nederland, België en later ook andere landen verspreidden. De ene werd gedreven door Zusters van Liefde, de andere door fraters, beide onder aanvoering van de dezelfde Joannes Zwijsen, die van pastoor aartsbisschop was geworden.
Dit boek brengt in beeld wat mensen bewoog om frater te worden en hoe hun leven in het fraterhuis en op het werk eruitzag. Het beschrijft hun religieuze en maatschappelijke idealen en gaat ook in op de moeilijkheden die zich in de organisatie en in huis voordeden. Het schetst de sfeer op de fraterscholen en maakt de balans op van de betekenis van het onderwijs en opvoedingswerk voor kerk en samenleving. Maar bovenal tekent het de mensen zelf, de charismatische stichter Zwijsen en de vele honderden fraters die in zijn spoor de missie van barmhartigheid gestalte gaven.
Vragen die actueel blijven
Wat kunnen we doen aan de verpaupering van de samenleving en het wijdverbreide analfabetisme? Hoe kunnen we het leven in de sloppenwijken en op het arme platteland beter maken? Hoe kunnen we een kerk ondersteunen die mensen en middelen tekort komt? Dat waren de vragen van het begin: het zijn vragen die nog steeds actueel zijn.
Balans van een missie
Ik heb dit boek geschreven in mijn functie als studiesecretaris van de congregatie en er een aantal jaren aan gewerkt. Vooral de laatste twee jaar waren intens… zoals altijd bij grote boekprojecten. Ik ben benieuwd hoe Missie van Barmhartigheid ontvangen gaat worden. Vergeleken bij eerdere boeken over de fraters komen veel nieuwe onderwerpen aan bod. Zoals de geschiedenis van de weeshuizen, het onderwijs aan dove, blinde en gehandicapte kinderen, het internaatsleven met al zijn aspecten. Zoals de tekening van het communiteitsleven, de kloosterroutines, de geloften van armoede en gehoorzaamheid, de beleving van de navolging van Christus en de toewijding aan Maria. Maar ook het politieke en maatschappelijke kader: liefdadigheidsinitiatieven naar het voorbeeld van Vincentius, de katholieke schoolstrijd en het herstel van de eigen katholieke kerkstructuur.
De fratermissie betekende veel voor de emancipatie van het katholieke volksdeel, door de opbouw van een eigen onderwijsapparaat, uitbouw van levendig verenigingsleven en het aanbod van eigen media en cultuur. Dit boek maakt de balans op van de missie van barmhartigheid, in zijn grandeur en kwetsbaarheid, in al zijn menselijkheid en met een breed palet van religieuze idealen en kleuren.
Dit eerste deel beschrijft de fratergeschiedenis tot 1920. Hopelijk kunnen we over enkele jaren ook een tweede deel, over de twintigste eeuw, tegemoet zien. Missie van barmhartigheid telt 720 bladzijden en is uitgegeven door Valkhof Pers. Verkrijgbaar in de boekwinkel: prijs: 45 €. In pdf elders op deze site.
Zie hier voor een interview over de fratergeschiedenis (2014) en hier voor een interview uit 2022.